اهمیت دما در ضدعفونی سالن مرغداری

ترکیبات ضدعفونی‌کننده به منظور از بین بردن پاتوژن‌ها در سالن‌های پرورش و تولید طیور استفاده می‌گردد. انواع متفاوت از ترکیبات ضدعفونی کننده با مکانیسم‌های متفاوتی، در فرایند ضدعفونی سالن مرغداری، باکتری را غیر فعال و یا از بین می‌برند. این اثربخشی به عوامل متفاوتی بستگی دارد. از جمله این عوامل می‌توان به مکانیسم اثر، دما، سختی آب، pH و وجود ترکیبات آلی اشاره نمود. دمای محیط و آب رابطه‌ی مستقیمی با اثربخشی ترکیب ضدعفونی‌کننده داشته که معمولا به آن توجه نمی‌گردد. محصولات تجاری متفاوت که با عنوان وسیع‌الطیف در بازار یافت می‌شوند آزمایشات اثربخشی خود را تحت استاندارد خاص و در دمای 25 درجه سانتی‌گراد انجام می‌دهند. به همین دلیل با افزایش و یا کاهش دما اثربخشی این محصولات کاهش می‌یابد. فعالیت ضدعفونی کننده در دمای پایین مهم‌تر از دمای بالا بوده زیرا حداکثر دمای فارم‌های پرورش و تولید ممکن است حدود 30 درجه سانتی‌گراد و یا بیشتر باشد که با افزایش عملکرد ترکیباتی مانند هدروژن پراکسید و پراستیک اسید همراه است. اما با کاهش دما به زیر 15 درجه علاوه بر کاهش تحرک ملکولی و آنتالپی نیز کاهش یافته و واکنش ترکیبات بایوسید با محل اثر به شدت کاهش می‌یابد و فرایند ضدعفونی سالن مرغداری ممکن است به درستی صورت نگیرد.

به عنوان مثال برای ترکیبات آلدهیدی در دمای 4 درجه سانتی‌گراد حدود 4 برابر غلظت بیشتر نسبت به همین ترکیب در دمای 25 درجه مورد نیاز است. ترکیبات آلدهیدی با غلظت 1 درصد در دمای 20 درجه سانتی‌گراد بر انتروکوکوس موثر بوده اما با کاهش دما به 10 درجه سانتی‌گراد غلظت 8 درصد مورد نیاز است. در دمای 0 درجه سانتی‌گراد حتی با غلظت 10 درصد نیز ترکیبات اثربخشی فاقد اثربخشی بر انتروکوکوس فاسیوم می‌باشد. ترکیبات آلدهیدی اغلب با پلیمریزاسیون و دناتوره کردن پروتئین‌های باکتری اثربخشی خود را اعمال می‌کند و این واکنش کاملا وابسته به دما است. با افزایش دما سرعت دناتوره شدن پروتئین‌های باکتری افزایش یافته و با کاهش دما سرعت انجام این واکنش به شدت کاهش می‌یابد؛ اما ترکیبات اکسیدکننده (پراکسیدها) مانند پراستیک اسید و هیدروژن پراکسید در دمای پایین نسبت به ترکیبات آلدئیدی کاهش اثربخشی کم‌تری را محتمل می‌شوند. تولید رادیکال‌های آزاد و آسیب دیواره سلولی باکتری به صورت مجزا از دما تولید شده و تنها سرعت انجام واکنش کاهش می‌یابد. افزایش دما در ترکیبات پراکسید باعث افزایش سرعت واکنش گردیده و اثربخشی بیوسیدال افزایش می‌یابد اما پایداری ترکیب کاهش می‌یابد. اثربخشی در ترکیبات کلره بسیار متفاوت است. این تفاوت به علت نوع نمک و فرمولاسیون ترکیباب است. به عنوان مثال ترکیب کلر-اکسترا و هایپوکلین در دمای 20 و 45 درجه سانتی‌گراد کم‌ترین اثربخشی را از خود نشان داده در حالی که ترکیب هیپوکلریت سدیم در دمای 20 و 45 بیشترین اثربخشی را دارند. به حالت کلی ترکیبات کلره با انتقال الکترون به ملکول‌های آلی باکتری باعث تخریب آن‌ها می‌شود. بنابراین نرخ آنتالپی و آنتروپی بر انجام واکنش موثر است. به حالت کلی ترکیبات کلره فاقد پایدارکننده بوده و سرعت انجام واکنش در آن‌ها بسیار بالا است. البته ترکیبات کلرآمین از این قائده مستثنی هستند. ترکیبات فنوله از دیگر ترکیباتی هستند که بر اثر کاهش دما اثربخشی آن‌ها به شدت کاهش می‌یابد به صورتی که در دمای زیر 15 درجه نیازمند غلظت‌های بسیار بالا جهت اثر بخشی در ضدعفونی سالن مرغداری هستند.